Początek pracy zdalnej na j. polskim, to skupienie się na oswajaniu rzeczywistości i próba zbudowania relacji z uczniami na odległość. To jednocześnie wybór narzędzi do komunikacji w ramach lekcji języka polskiego. Nie lada wyzwaniem było przygotowanie lekcji przez internet. Na żywo odbywało się wszystko zupełnie inaczej. W procesie edukacyjnym energia klasy jest czasem niezbędna na linii nauczyciel – uczeń.
Ucząc zdalnie, przekonaliśmy się, że nie wszyscy uczniowie odnaleźli się w procesie nauczania na odległość – jedni okazali się wyjątkowo aktywni, inni lepiej odnajdywali się w tradycyjnej szkole.
Wprowadzenie przez MEN obowiązku nauczania zdalnego postawiło nauczycieli przed nowymi wyzwaniami, sprawiło, że wszyscy zaczęliśmy pracować jakby w nowej rzeczywistości.
Jest to rzeczywistość cyfrowa, dla wielu, szczególnie starszych nauczycieli, okazuje się ona sporym wyzwaniem. Cyfrowa rewolucja wymusza zmianę modelu polskiego nauczyciela. Pokolenie cyfrowych imigrantów musi odnaleźć się w świecie przenikanym przez technologie informacyjne. Wykorzystując narzędzia TIK w codziennej pracy dydaktycznej, pedagodzy dotrzymują kroku swoim wychowankom, dla których jest to naturalne środowisko życia i którzy oczekują, iż szkoła sprosta ich cyfrowym wymaganiom. Wizerunek nowoczesnej szkoły kształtowany jest przez nowoczesnych nauczycieli, którzy rozumieją wyzwania współczesnego społeczeństwa, w którym technologie informacyjne są motorem rozwoju. Dążenie do nabywania wysokiego poziomu kompetencji informatycznych powinno być fundamentalną potrzebą każdego pedagoga.
Interaktywna nauka wymaga większego zaangażowania uczniów, którzy muszą stać się aktywnymi uczestnikami swojej edukacji.
W efekcie znacznie poprawia się skuteczność nauczania oraz zwiększa się poziom motywacji i satysfakcji uczniów. Nauczyciel może realizować edukację interaktywną różnymi metodami i przy użyciu różnych środków dydaktycznych np. poprzez zastosowanie metody projektu. Niewątpliwie podstawą edukacji interaktywnej jest technologia informacyjno -komunikacyjna. Zastosowanie multimediów daje możliwość realizacji wielowątkowego nauczania, poprzez moderowane pracy przez nauczyciela, lub też przez samego ucznia. Edukacja interaktywna obejmuje zatem różnorodne działania dydaktyczne (np. pracę samodzielną, realizację projektów edukacyjnych, dyskusje, wykonywanie eksperymentów on- line) wykorzystujące niezbędne do tego celu technologie i urządzenia. Charakterystyczną cechą nauczania interaktywnego jest wykorzystywanie nowoczesnych technologii informacyjno- -komunikacyjnych na wszystkich etapach procesu kształcenia.
Nauczanie zdalne wspiera tradycyjny model przekazywania wiedzy i na pewno daje duże możliwości urozmaicania lekcji.
Edukacja interaktywna wspiera tradycyjne metody nauczania, umożliwiając dużą indywidualizację nauczania. Stwarza również doskonałą możliwość pracy projektowej z grupą uczniów. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań z zakresu technologii informacyjno – komunikacyjnej pozwala na większe niż w nauczaniu klasycznym zaangażowanie uczniów, którzy rozwiązując interaktywne zadania, biorą większą odpowiedzialność za swoją naukę.
Do najważniejszych zalet nauczania interaktywnego można zaliczyć możliwość:
- prezentowania wybranych zagadnień w sposób bardzo atrakcyjny dla uczniów,
- wzbogacenia materiału dydaktycznego o zdjęcia, filmy, nagrania oraz ćwiczenia interaktywne,
- zaangażowania u ucznia różnych receptorów (wzrok, słuch, dotyk), w celu poznania omawianych zagadnień,
- błyskawicznej informacji zwrotnej, umożliwiającej weryfikację poprawności.
wykonania zadania, zarówno nauczycielowi, jak i uczniowi, dużą indywidualizację nauczania. Należy zauważyć, że zastosowanie modelu interaktywnej nauki zmieniło rolę nauczyciela, który nie jest już jedynym źródłem wiedzy i ucznia, który musiał wziąć na siebie współodpowiedzialność za jakość swojej edukacji. Gruntownej zmianie uległy również podręczniki, w których nie znajdziemy już tekstu i czarno-białych ilustracji, lecz multimedialne materiały, zajmujące często więcej miejsca niż sam tekst. Oznacza to również, że edukacja dostosowuje się do potrzeb młodego pokolenia, które częściej sięga po wiedzę zgromadzoną w sieci, niż po tradycyjną książkę. Stosowanie e-podręczników w nauczaniu zapewnia atrakcyjne zajęcia lekcyjne pozwalające mocno zindywidualizować pracę
z uczniem oraz rozwijające w uczniu chęci eksploracji sprzyjające jego rozwojowi.
Warto mieć świadomość różnic między tradycyjnym a zdalnym nauczaniem.
Należy zauważyć, że w sposób, w jaki przekazuje się wiedzę, komunikuje się z uczniami
i ocenia ich pracę, jest zupełnie inny w wirtualnym środowisku uczenia się. Bez wątpienia kształcenie na odległość wymaga większej samodzielności, więc uczniowie muszą być
w stanie nauczyć się przynajmniej części materiału, gdy nauczyciele nie są dostępni.
Bez wątpienia skuteczność nauczania on-line wzrasta, gdy nauczyciele używają odpowiednich narzędzi w odpowiednich sytuacjach dydaktycznych.
Co uwzględnić zatem w metodyce nauczania?
Metodyka nauczania to dział dydaktyki szczegółowej, która zajmuje się poszukiwaniem efektywnych sposobów nauczania określonego przedmiotu poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia.
To dyscyplina praktyczna zajmująca się metodami nauczania wybranych treści, najczęściej różnych przedmiotów nauki szkolnej.
Nie ujawniając szczególnych aspiracji badawczych, które są typowe dla dydaktyki przedmiotowej metodyka nauczania sprowadza się do poszukiwania dróg (sposobów) racjonalnego działania poprzez możliwie dokładna analizę treści przedmiotowych oraz oparte na doświadczeniu nauczycielskim rozpoznanie metod i środków umożliwiających uczniom opanowanie tych treści.
Powstaje wiec pytanie, jak uczyć efektywnie poprzez techniki na odległość?
- Należy planować rozsądnie. Pamiętać, że niekiedy mniej znaczy więcej.
Nie zasypywać uczniów toną zadań i materiałów, bo ich motywacja od razu spadnie do zera i zamiast przygotować coś samodzielnie, mogą zdecydować się na “drogę
na skróty”. - Lepiej wybrać 2-3 tematy przewodnie. Mogą to być powtórki lub nowy materiał. Podzielić tematy na konkretne dni i nie zapominać o równowadze. Każdego dnia uczniowie powinni mieć mniej więcej tyle samo aktywności.
Materiały wcześniej przygotowane.
Nauczyciel powinien zadbać o to, aby przygotowane materiały były jasne, czytelne
i atrakcyjne. Nie powinno się kserować podręcznika i ćwiczeń. Wybór zadań powinien być ciekawy . Jedno ciekawe zadanie może być dużo lepsze niż kilka zadań wyjętych z zeszytu ćwiczeń. Jeżeli nauczyciel prowadzi lekcje online, warto mieć ciekawą prezentację. Ważne jest, by uczniowie dany slajd skojarzyli z informacją, którą przekazujemy. Nikt nie chce, aby słuchacze czytali jedynie definicje wyświetlane na ekranie.
Przygotowanie zadań.
Samodzielnie przygotowujemy zadania. W zależności od tego, jaką formę pracy wybieramy, rozsyłamy je uczniom lub przedstawiamy podczas lekcji online. W czasie wideokonferencji podsumujemy zadania, dyskutujemy.
Tworzenie sytuacji inspirujących.
Tworzymy materiały w taki sposób, by nie podawać gotowych odpowiedzi, a raczej pobudzać do myślenia i samodzielnych poszukiwań. Niech czas spędzony na nauce w domu nie będzie jedynie rozwiązywaniem kolejnych podręcznikowych zadań. Mona zaproponować swoim uczniom stworzenie projektu na wybrany temat, który będzie wymagał od nich pracy grupowej – konsultacji online, zebrania materiałów z dostępnych internetowych źródeł, wykonania projektu bez wychodzenia z domu. Niech temat będzie dla uczniów ciekawy
i inspirujący.
Obdarowanie uczniów przyjemnością i satysfakcją.
Warto dawać uczniom radość z wykonania ciekawych zadań, urozmaicać zajęcia przykładami z życia codziennego, bliskimi im z codziennych sytuacji. Nauka i nauczanie powinno nieść radość zarówno uczniom, jak i nauczycielom. Tylko w takim układzie nauczanie ma sens. Może warto również wykorzystać w lekcjach, prezentacje i dorzucić uczniom ciekawostki związane z danym zagadnieniem czy przedmiotem. Niewątpliwie urozmaiceniem zajęć byłyby o fragmenty filmów czy nagrań. Jeśli nauczyciel podzieli się z uczniami swoją pasją na temat przedmiotu, którego uczy, to na pewno odwzajemnią się dużym zainteresowaniem.
Blandyna Rosół- Niemirowska
Doradca metodyczny